Öncelikle geçmiş olsun, Deniz pek çok konuya değinmiş zaten gayet yerinde bir şekilde. Ben iki konuda ilave yapayım.
Birincisi fren mevzusu. Fren olsa demişsin de frenin var zaten, hem de çok etkili! Adına biz uçakta elevatör diyoruz
İkinci konu da “enerji yönetimi” ve malesef köpük/depron (hafif) uçaklardan balsa veya kompozit (daha ağır) uçaklara yeni geçen pek çok kişide görülen bir eksiklik bu..
Her ikisi birbirine bağlı aslında. Videoda gördüğüm kadarıyla belli bir yükseklikte gazını kapatıp piste doğru “dalışa geçiyorsun” haliyle model gaz kapalı olmasına rağmen hızlanıyor, çünkü yüksekliğin verdiği potansiyel enerji kinetik enerjiye dönüşüp hızı arttırıyor, sonra pist üzerinde de modelin halen inebilmesi için gerekenden çok daha fazla enerjisi oluyor. O enerji yavaşça sürtünmeyle kaybediliyor ama bu nispeten yavaş bir süreç oluyor çünkü uçak o an minimum sürtünme açısından ideal koşullarda uçuyor, neredeyse sıfıra yakın hücum açısı ve yer etkisine girmiş veya yaklaşmış halde oluyor. Böyle olunca da uçak uzadıkça uzuyor..
Yapmaya çalıştığın iniş yaklaşması bizim planörlerde inişte hedefe ulaşacak enerjimizin kalmadığını farkettiğimizde başvurduğumuz yöntemdir tam olarak, dalış yap (elevatörü iterek modele hız kazandır), yer etkisine gir, modeli yere paralel tut. Bu şekilde normalde katedebileceğinden daha fazla mesafe katedip hedefi bulma veya en azından daha çok yaklaşma şansın olur.
Eğer tam tersi durumdaysak, yani inişe geliyorsak, ve fazla yüksekte olduğumuzu farkedip hedefin üzerinden geçip gideceğimizi farkedersek de tam tersini yaparız, yani elevatörü çekeriz, öyle hart diye değil tabi, usulca kontrollü bir şekilde, model burnunu kaldırınca yavaşlar (elevatörle fren yaparız ) Yavaşlayınca da daha hızlı çökmeye başlar, böylece aynı yüksekliği daha kısa mesafede tüketir hedefe ulaşır.
Kısacası, modeli yavaşlatmak istiyorsan modelin burnunu kaldırmalısın. Benim birebir eğitim verdiğim öğrencilerime söylediğim birşey vardır, inişe gelen uçakta kanadın üstünü asla görmemelisin. Eğer kanadın üstünü görüyorsan modeli daldırmışsın demektir, yan hız katıyorsun ve sonradan o hızdan kurtulman daha zor olacaktır. (Tabi flaplı modeller için bu durum geçerli değil). Uçağı tamir ettikten sonraki uçuşunda bunu havada belli bir yükseklikte denemelisin. Düz uçuşta gazı kapattıktan sonra yavaş yavaş, modele yükseklik kazandırmadan elevatör çekip burun kaldır. Bu öyle bir şekilde yapılmalı ki model yavaşladıkça senin çektiğin elevatör de artmalı. Deniz'in bahsettiği uçağı "tutma" olayı da bu aslında. Uçağın aslında burnu yukarı dönükken bile alçalabildiğini görebilmen lazım. Tabi bunu yaparken modeli stall etmemeye de çalış, veya varsın stall olsun, güvenli bir yükseklikteysen zaten kurtarırsın ama hem stall hızını, hem stall olmadan önceki açısını hem de kontrollerin nasıl değiştiğini görür öğrenirsin ilerde model stall hızına yaklaştığında beynin alarm verir kurtarırsın. (modelin spin eğişimi var ise belli bir tecrübeye ulaşmadan önce bunu tek başına yapma, veya epey yüksekte yap ki kurtarma şansın olsun. Tabi spinden çıkmanın teorisi "PARE*" beynine kazılı olsun
)
İdeal olan inişe gelen uçakta pist eşiği üzerinde enerjinin büyük kısmının tüketilmiş olmasıdır, geriye kalan az biraz enerji de “palye” (flare) denilen manevra ile tüketilir ve uçağın uçacak hali kalmadığı için yere oturması sağlanır. Bunu sağlamak için de yukarda anlattığım gibi, son yaklaşmada uçağı hafif burun yukarı olacak şekilde "tutmayı" öğrenmen gerekir. Son yaklaşmada elevatör uçağın o pozisyonunu (haliyle de hızını) korumak için, aileron kanatları yere paralel tutmak için, gaz da modelin yüksekliğini veya alçalmasını kontrol etmek için kullanılır. Fazla yükseksen gazı kapatırsın, fazla alçaksan veya fazla hızlı alçalıyorsan az bişey (gerektiğince) gaz açarsın. Pist (veya inmeyi planladığın bölge) üzerine geldiğinde gazı kapatırsın, uçak yerden en fazla bir karış yukardayken de yavaş yavaş elevatör çekmeye başlarsın, model yavaşladıkça elevatörü arttırırsın, taa ki model stall olup tekerleri üzerine oturana kadar. Bu tecrübe ile uçtukça, modeli gözlemledikçe gelişen ve oturan bir "hissiyat" işidir.
*PARE spinden uçağı kurtarmak için yapılması gereken hareketleri sıralı olarak hatırlamayı sağlayan kısaltma. Açık hali Power, Aileron, Rudder, Elevator dür. Uygulaması da: önce gazı kes, aileronları nötr hale getir, spinin tersi yönünde full rudder ver, elevatörü it şeklindedir. Stalldan çıkıp kanatlar "uçmaya başladığında" yavaşça rudder nötr hale getirilip elevatör çekilerek uçak yeniden düz uçuşa getirilir..
