Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

[iscender]

"Brushless motorlar ve çalışma prensipleri" hakkında bilgi vereyim istedim bilmeyenler için klavuz olur.

Brushless motorlar elektrik enerjisi ile çalışan motorlar arasında en son teknolojiye sahip motorlardır.

Kendi sınıfları içinde 2'ye ayrılırlar:
a-) Inrunner
b-) Outrunner

Bunlarında 4 alt kategorisi vardır :
i-) Sensörlü
ii-) Sensörsüz
iii-) Soğutma fanlı
iv-) Soğutma fansız.

Genelde rulmanları saymazsak 3 parçadan oluşurlar:
a-) Stator (Resim:2)
b-) Mıknatısları taşıyan dış kasa (Resim:3)
c-) Ana mil (bu örnek heli ve uçak motorları içindir.)

Brushless (fırçasız) Motorların ARTILARI:
Bu tip motorlar "Brushless (fırçasız)" motorlardır.

-- Dolayısıyla kömür ve konnektör'leri yoktur
-- Sürtünme daha az olduğu için daha sessiz çalışırlar ve aynı güçteki fırçalı motora nazaran daha az akım çekerler.
-- Daha uzun ömürlü ve daha masrafsız motorlardır.
-- Manyetik alanı daha güçlü olan en son teknoloji neodymium mıknatıslarını kullanırlar. (Resim:3)

"Neodymium mıknatısların" en büyük düşmanı ısıdır. 80 derecenin üzerinde performanslarını kaybederler.

"Neodimyum Sinterlenmiş NdFeB Mıknatısların Manyetik Özellikleri" için

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Outrunner - Inrunner Motor Farkları:
Brushless motorlarda dönme hareketi heli ve uçak motorlarında mıknatısları taşıyan dış kasada gerçekleşir (Resim:3) Stator bobinleri motor içinde sabittir. Bunlara "Outrunner" denir

Model araba ve tekne motorlarının yapısı farklıdır. Bu motorlarda dönme hareketi mıknatısları taşıyan ana milde gerçekleşir. Bobinler kasada sabittir. Bunlara da "Inrunner" denir.

Brushless (fırçasız) Motorların Çalışma Prensibi:
Bu tip motorlar, modellerimizde kullandığımız fark ederseniz çoğunda özelliklerinde DC akım ibaresi yoktur. Çünkü bu tip motorlar 3 fazlı alternatif akım ile çalışır.(Resim:1)

Bildiğiniz trifaze sanayi motorları gibi ESC'miz pil'den aldığı DC enerjiyi 3 fazlı alternatif enerjiye çevirir. Şimdi belkide kendi kendinize soruyorsunuz "Nasıl oluyor da polarma kutuplaması yokken bu motorlar dönüş yönünü değiştiriyor"

Bu 3 fazın şebeke enerjisindeki ismi RST dir. 3 fazlı motorlar nötr'süz çalışır. RST sıramalası düzgün bağlanmışsa bütün üniversal trifaze motorlar SAAT YÖNÜNDE,
sıralamayı değiştirirseniz TERS YÖNDE döner.

Bizlerin kullandığı "brushless motor" larda da durum böyledir. Bu motorlar büyük sanayi motorlarının minyatürleridir.

İleri/geri özelliği bulunan araba ESC' leri , bu fazların yönünü değiştirerek motor'un dönüş yönünü değiştirir.

Heli ve uçak ESC 'lerindeki program menüsündeki dönüş yönü ayarlaması da aynı işlemi yapar, fazların yerini değiştirir.

Bu motorların stator sargı kuleleri daima her faz için eşit sayıda oluşur. Bizlerin kullandığı helikopter motorlarının bir çoğu 9 kuleli'dir. (Resim:2)

Her 3 kule 1 fazın bağlandığı sargıları içerir ve bu sargılar birer kule atlaması ile sarılmış olup periyodik sıralanmıştır. (Resim:2)

Kaliteli Motor ile Ucuz Motor arasındaki Temel Fark nedir ?
Ayrıca kaliteli motorlarda neodymium mıknatıslar gövde gibi oval ve stator'a daha yakın ve manyetizması turnıgy v.s gibi değil çok daha güçlüdür.

Bu testi bizzat yaptım kalitesiz motorlarda uzak, dolayısıyla manyetik kayıp çok bunu göstermek için 2 yeni foto ekledim konuya (Resim:5) , (Resim:6) Buyrun farkı görün

Gelelim sensörlü ve sensörsüz fırçasız motor'ların farklarına

sensörlü motorlar henüz bunların uçak ve heli için üretilen modellerini görmedim.
daha doğrusu bu tip motorlar genelde devir yönünün aniden değiştiği ve frenleme ve hızlanmanın çok ani hızlı yapıldığı ivmelenmenin çok sık değiştiği otomobil motorlarıdır.

ve sensörlü modeller genelde drift amaçlı yapılan şaselerde kullanılılır.

sensörlü motor'lar genelde araç motorları olduğundan inrunner tipi motorlardır yani mıknatıslar orta dönen stator üzerinde bobinler ve sensörler dış kasadadır.

sensörlü bir motor durağan durumda stop halde iken içindeki sensörler sayesinde stator mıknatıslarının motor içindeki sargılara olan konumunu açısını bilir ivmelenmeyi ve tımıng değerini buna göre ayarlayabilir.

bu sensörler dış kasadaki bobinlerin ürettiği manyetik alanı ölçerek stator için gerekli olan manyetik alanın üretileceği kadar enerjinin esc tarafından ayarlamasını sağlar.

sensörlü motor'larda sensör denen parça 3 adet hall sensör (yani manyetik alan algılayıcı sensör) ve 1 adet temperatüre sensör vardır.

sensörlü motor'un sensör özelliğinden faydalanmak istiyor iseniz kullandığınız esc'de sensör özelliği olmalıdır.

sensörlü motor'larda motor'a enerji veren 3 kablonun dışında 6 kontaklı ve jack'lı bir sensör kablosu vardır.

motor ve esc arasına takılan bu kablo ile esc motor'un çalışma tepkilerini,ısısını izler ona göre tımıng ve gerilim değerlerini ayarlar kullanıcıya daha ince ayar yapma olanağı tanır .

sensör'süz bir motor sensörlü esc ilede çalışır fakat sensör özelliği yoktur.

yani esc ve motor'un birinde sensör özelliği yok ise sistem sensör'süz olarak çalışır.

ekteki foto sensörlü bir motor'a örnektir arkada görünen 6'lı jack sensör çıkışıdır. (Resim :7)

(Resim : 'de sensörlü bir motor'un hall ve temperature sensör'ünü görebilirsiniz.

(Resim :9)'da sensörlü bir motor'un iç görüntüsünü görebilirsiniz.

(Resim :10)'da ise sensörlü bir motor'un iç şemasını görebilirsiniz.

Makalemi sabırla okuyan herkese teşekkür ederim.

Herkese kırımsız uçuşlar dilerim.

Brushless DC motorun nasıl çalıştığını temel olarak güzel özetleyen bir video olmuş Vaktiniz var ise izleyin deriz

NOT: Youtube video ayarlar kısmında TÜRKÇE ALTYAZI yı seçebilirsiniz

Bu VIDEOYU görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

Bu RESMİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Mehmet Kucuksari]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

Eline sağlık Iskender, yine çok derli toplu güzel bir kaynak konu olmuş.

Sayende özellikle yeni başlayan arkadaşlara motorlar hakkında özet ve faydalı bilgiler vermiş olduk

 

[iscender]

sağol abi beğendiğine sevindim

 

[Mehmet Kucuksari]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

sağol abi beğendiğine sevindim

Buram buram ALIN TERI olup, ALINTI olmayan kaynak yazıları beğenmemek mümkün mü

 

[Ömer Erkan]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

İskender kardeşim, yazını sabırla değil, merkla okudum. Böyle bilgiler veren arkadaşlarımızın başımızın üstünde yeri var. Benim gibi elektronik konusunda bilgi fakiri olanlar için çok faydalı bilgiler. Bir de rica etsem sensörlü ile sensörsüz arasındaki farkı anlatsan. :-\

 

[iscender]

teşekkürler gerekli bilgiler konunun ana mesajına eklenmiştir..

 

[Mehmet Kucuksari]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

teşekkürler gerekli bilgiler konunun ana mesajına eklenmiştir..

Vay be arkadas nasil motorlar varmis, hic haberimiz olmadi Omer abi agzina saglik iyi ki sordun Iskender kalemine saglik iyi ki varsin

 

[iscender]

eyvallah abi

 

[Türker Akgün]

İskender paylaşımın için çok teşekkür ederim. Büyük bir keyif ve merakla okudum. Benim gibi elektronik cahili bir adam için tamda gerekli bir yazı olmuş, hep merak ederdim bu motorların detaylarını.

Birde bu sensörlü motorlardan neden helilere koymuyorlar çok merak ettim doğrusu. idle-up'ta throttle Curve olarak %100 veriyoruz sürekli öbür türlü verim almak çok zor, devir talebine düşük tork sebebiyle cevap veremiyor bu motorlar çünkü. Ama sensörlü bir motorla sanki durum değişebilir ve daha uzun uçuş süreleri elde edilebilirmiş gibi geldi bana. Sanki governor kullanarak verim alınabilecek motorlar ve gelecekteki elektrikli helilerin ulaşacağı bir nokta olabilir diye düşündüm şuan.

Sadece bilgisizliğimden dolayı hayalde kurmuş olabilirim tabi.

 

[iscender]

heli ve uçak motorlarında neden yok bilemiyorum :-\

ama kişisel görüşüm onlarda devirlenme ve ivmelenme değişikliği az ve araba gibi geri yok motor devir yönü aniden değişmiyor.

idle up açık iken zaten devir sabit en azından kumanda gaz sinyali sabit dolayısıyle gaz'ı %100 ayarlamışsanız motor max güçte çalışıyor demektir kafa devrinde değişim rüzgar'dan v.s etkileniyor ve düşüyor ise esc'nin motor'giden gerilimi yükseltmesi lazım eee idle %100 ayarlanmışsa nasıl yükseltecek zaten max tam yol ileri çalışıyor.

eeee o halde governor açık iken idle up ayarlanan max seviyede bile olsa esc max güç vermemesi lazımki motor'a çöküntüde destekleyebilsin

yada idle up açık ve gaz %100 iken governor çalışmıyor veya nasıl çalışıyor?


elektrikli esc'lerin,modellerin governor'un nasıl çalıştığı zaten bir muamma sensör yok governor mıknatıs yok anlamış değilim.

 

[Mehmet Kucuksari]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

elektrikli esc'lerin,modellerin governor'un nasıl çalıştığı zaten bir muamma sensör yok governor mıknatıs yok anlamış değilim.

Zamaninda Trex 500 icin aldigim ve hic kullanmadim yedek Esc bu governor ozelligi var. Dogrusunu soylemek gerekirse ben de tam çözemedim bu isi nasil yaptigini Biraz arastirip okuyayim dedim ama tam anlamadim

Hatirladigim ve anlayabildigim kadari ile bu isi su temel 2 prensip ile yapiyor.

1- Gaz stick min ve max konumunu algiliyor
2- Stick pozisyonuna gore motorun cektigi min ve maz akimi algiliyor.
3- Sonrada yuk altinda motorun akim degeri ile stick pozizyonunu izleyerek bir ayarlama yapiyor.

Tam ve net bir aciklama olmadi ama o zaman icin ancak bu kadarini algilayabilmisim

 

[baral76]

motorla esc birbirine uygun olmalı değilmi

bu uygunluğu belirleme yöntemi nedir peki.

fırçalı fırçasız esc lerde mesela 320a diyor 280 a fırçasızlarda 60 a felan
bu konuda bilgi verirmisiniz?

 

[gencawer]

Merhaba,
Uçaktaki servoların hepsi sıkıntısız çalısıyor ama fırçasız motor çalışmıyor . Dıt dıt diye ses geliyor veriyorum gazı ses kesiliyor ama motor çalışmıyor ?
Sebebi ne olabilir ?

 

[Mehmet Kucuksari]

Brushless (fırçasız) Elektrikli Motorlar ve Çalışma Prensipleri

Merhaba,
Uçaktaki servoların hepsi sıkıntısız çalısıyor ama fırçasız motor çalışmıyor . Dıt dıt diye ses geliyor veriyorum gazı ses kesiliyor ama motor çalışmıyor ?
Sebebi ne olabilir ?

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Ecream]

Fırçasız motoru modele uçağa taktım ama arya üniversite sınavı girinçe bir yıldan daha az bir süre motoru hiç çalıştırmadım şimdi motoru çalıştırmaya çalıştığımda dıt dıt dıt ediyo ve motor çalışmıyo sadece dıt dıt diye ses geliyo ama kanatları kontrol edebiliyorum yardım edebilirmisiniz acaba