Yeni Başlayan Warbird meraklıları için imalat ve pilotaj tavsiyeleri

[Özgür Evren Varol]

Bu videolar beni daha da iştahlandırıyor. Bu Warbird denen uçakların yapımı ile ilgili daha fazla detay nasıl elde edebilirim?
Sabırlıyımdır. Yavaş yavaş da olsa öğrenmeyi iple çekiyorum...

Şimdi şöyle bir durum var.
Elimde güzel uçak planları veren siteler var. Ve bir çok modelin güzel planlarını da buldum. Ama profesyonel çalışma gerektiğini düşündüğüm için şuanlık basit modellerden başladım.
En çok yapmayı istediğim BF-109 modeline daha çok yol var galiba... Uçak kaplama, ağırlık ayarı ve doğru motor seçimi yapma gibi konular da özellikle beni zorlayan büyük başlıklar.

İki konudaki mesajlarına bir arada cevap vereyim

Herşeyden önce, 20 yaşında bir genç olarak 2. dünya savaşı uçaklarına olan ilgin benim de ilgimi çekti, günümüz koşullarındaki gençlerimizde nadir görülen bir ilgi, ve benim gözümde de nadir olan pek çok şey gibi kıymetli İlgi olduktan sonra ve sabırlı olduğunu da belirttiğine göre, bilgi de gelecektir, şüphen olmasın.

Gelelim ana konuya

Aslında bu işin iki boyutu var, birincisi modeli yapmak, yani inşaat, ikincisi ise uçurmak, yani pilotaj. Normalde çoğu insan ilk kısmı pas geçip ikinci kısma odaklanır, ama internetten planlar topladığına göre sen işin her iki kısmıyla da ilgileniyorsun diye anlıyorum, o yüzden her iki kısım için de bilgi vereceğim.

Önce model inşaatı ile başlayalım:

bir çok modelin güzel planlarını da buldum. Ama profesyonel çalışma gerektiğini düşündüğüm için şuanlık basit modellerden başladım.

Doğru bir yol seçmişsin, her ne kadar "profesyonellik" seviyesi gerekli olmasa da warbird modellerinin çoğunluğu inşaat için belli bir tecrübe gerektirir. Çünkü bu güzel uçaklar (gerçekleri) aslında belli bir görev için üretilmişlerdir, savaşmak. ve bu görevlerini yerine getirebilmek için de belli özellikler barındırmaları gerekmekte, aerodinamik olarak olabildiğince verimli olsunlar ki daha hızlı uçabilsinler (5-10 km/saatlik hız farkı bile yeri geldiğinde kazananla kaybedeni belirleyebiliyordu). Ayrıca olabildiğince de manevra kabiliyeti yüksek olmaları gerekliydi ki avantajlı olsunlar. Bunların sağlanması için de uçaklar da yuvarlak yada yumurta kesitli gövdelere, ince profilli, uçlara doğru genişliği azalan (tapered) hatta bazen eliptik kanatlara sahiptiler. Bu özellikler bu uçakların modellerinin inşaatını da zorlaştırıyor tabiki. Dahası, daha hızlı uçabilmek için açılır kapanır iniş takımları, daha yavaş inip kalkabilmeleri için flaplar gibi hem gerçeğini hem de modeli karmaşıklaştıran pek çok unsura sahiptiler. İşte bu yüzden, hiç inşaat tecrübesi olmayan birisinin ilk model olarak bir warbird ile başlaması da uygun değildir. Başarısızlık ve beraberinde gelecek hayal kırıklığı kaçınılmaz gibi birşeydir. Modelin inşaatını yapmayı başarsa bile, o modelin iyi uçmama ihtimali yüksek olur, daha büyük bir hayal kırıklığına yol açar.

Peki ne yapmak gerek dersek, benim şahsi tavsiyem kademe kademe ilerlemek olacaktır, ki bu aslında ikinci maddede açıklayacağım "pilotaj" becerilerinin geliştirilmesi ile de paralel ve uyum içerisinde ilerleme sağlayacaktır.

Benim tavsiyeme göre bu kademeler şöyle olabilir:

-İlk kademeyi opsiyonel bırakıyorum, modelci ilk model olarak bir serbest uçuş modeli inşa edebilir. Aslında bu biraz "isteğe bağlı" diyebiliriz, olmazsa olmaz değil yani. Scale olmayan veya en fazla Piper Cub gibi, kanatları düz, gövdenin en az üç tarafı düz olan bir model seçilebilir. Bu inşaat modelciye balsa ile ilk çalışma tecrübesi verir, ayrıca narin bir imalatın gereklilikleri de gözlemlenir. Model tamamlanınca da başarılı bir şekilde uçurabilmek için de temel aerodinamik ve uçuş kontrol sistemlerini uygulamalı olarak tecrübe edilmiş olur. Ayrıca ucuzdur, yapımı nispeten basittir ve modelcinin bu işten keyif alıp almayacağını anlayabilmesi için güzel bir başlangıçtır.

İlk RK model inşaatı: Tabi ki bir eğitim modeli olmalı. kutu tipi bir gövde, düz kuyruk yüzeyleri, bir uçtan diğer uca kadar sabit profilli bir kanat. Tüm bunlar oldukça basit ve hızlı bir inşaat imkanı sağlar. Bu inşaatla modelci balsa ve kısmen kontraplakla çalışmayı öğrenir, malzemelerin özelliklerini, güçlü ve zayıf yönlerini, farklı malzemelerin yada aynı malzemenin farklı şekillerde bir araya getirilerek nasıl daha iyi çalışan bir hale getirilebildiğini öğrenir keşfeder. Tabi ki bu malzemelerin ne şekilde işlenebildiği, kesilmesi, yontulması, zımparalanması gibi temel beceriler de kazanılmaya başlar. Plandan inşaat yapılıyorsa da çok karmaşık olmayan bir planla başlanarak "plan okuma" becerisi kazanılmaya başlanır. Bu inşaat oldukça affedici olacaktır, çünkü eğitim uçağının performansı bir "warbird" gibi sınırda değildir, biraz daha ağır mı çıktı, sorun değil hala iyi uçar, hücum kenarını ideal bir şekilde şekillendiremediniz mi, yine sorun değil kütük gibi de olsa o hücum kenarı yine de uçar o model ve performans kaybının pilotaja etkisi modelin kullanım amaçlarının dışına çıkmaz. Bu modeller uçulup tecrübe kazanılıp (tercümesi bolça kaza kırım yaşayıp tamirat tecrübesi de kazanmak) bir sonraki modele geçilmeye hazır olunduğunda ikinci RK modele geçilebilir.

İkinci model, yine olabildiğince basit ama eğitim modeline ilave bir miktar inşaat (ve uçuş) zorlukları barındıran bir model olabilir. Örneğin, alttan ya da ortadan kanatlı, kanatları uca doğru incelen, gövdenin alt ve yanları düz ama üstü yuvarlak hatlara sahip bir model olabilir. Bu modelin inşaatı ilk modelde kazanılan becerilerin üzerine ilave olarak profili değişen kanat inşaatı (warbirdlerin olmazsa olmazı) ve kısmen de olsa yuvarlak kesitli gövde inşaatı için tecrübe kazanılır. Yine bu uçakla da yeterince uçuş/kırım/tamirat tecrübesi kazanılınca bir sonraki modele geçilebilir.

Üçüncü model artık ölçekli bir model olabilir. Tercihen iniş takımları açılıp kapanmayan ama flapları olan, gövdesi tamamen yuvarlak hatlara sahip bir model seçilebilir. Bunun illa warbird olması gerekli değildir, sivil uçaklar da seçilebilir. Bu model daha önceki becerileri bir kademe öteye taşıyacaktır. Tam yuvarlak bir gövde daha öncekilerden farklı inşaat teknikleri gerektirecek ve çoğu warbird inşaatının da temelini oluşturacak bir beceri grubu geliştirecektir. Ayrıca Flaplar da warbirdlerin olmazsa olmasıdır ve bu modelle nispeten affedici bir şekilde hem imalatları,kurulumları hem de havada kullanımları tecrübe edilecektir. Bu yolda ilerledikçe modelin daha iyi inşa edilmesi gerekliliği de bizzat yaşanarak öğrenilecektir. Eğitim uçağının affediciliği (hem inşaat hem de pilotaj açısından) bu ölçekli modelde olmayacaktır. Bu nedenle modelci modelin neresinde hangi tür malzemeyi kullanması gerektiğini de öğrenecektir. Bu modelle de yeteri uçuş/kırım/tamirat tecrübesi kazandıktan sonra artık modelci neyi istiyorsa o yöne doğru devam edebilir, zira her tür model inşaatı için gerekli olabilecek temel becerilerle tanışmış olacaktır. Bundan sonra isterse sivil ölçekli modeller, isterse warbirdler, isterse çift kanatlı uçaklara yönelebilir. Tabiki ki her modelin inşaatının da kendine özgü teknikler ve beceriler gerektirecektir, 20 yıldan fazla bir süredir dahtadan RK model inşaa ediyorum ve hala her yeni modelde yeni bir şeyle karşılaşıp yeni teknikler beceriler kazanmaya devam ediyorum
Bu işin güzel yanlarından biri de bu, sıkıcı tekrara düşmüyor.

Bir sonraki model artık bir warbird olabilir. Ama her warbird değil, örneğin Bf109 ve Me262 olamaz Bunlar benim de favori uçaklarım arasındadır buarada. Neden derseniz, Bf-109 çok özel bir modeldir, inşaat açısından o kadar zorlayıcı değildir aslında, bu aşamada inşaat becerileri "yarı ölçekli" bir 109 yapmaya elverecek seviyede olacaktır, ama iş uçurmaya gelince bu meretler bir felaket... İnşaat yapsanız da kenarda bir yerde doğru zamanı beklemesinde fayda var

İlk warbird olarak AT-6 texan, P-51 Mustang, P-47 Thunderbolt gibi uçaklar tercih edilebilir. Tabi ki ilk warbird modelinin "yarı ölçekli" olması da yine akıllıca olacaktır, bu hem inşaatının hem de pilotajının göreceli olarak daha basit olduğu anlamına gelecektir. Modelde retract ve flap olmalı, ama iniş takımları olabildiğince birbirinden uzak olmalı (spitfire, bf-109 ve ucundan azcık da P-40 gibi modeller iniş takımlarının gövdeye yakın olması nedeniyle yer kontrolü çok zor modeller olacaktır. O yüzden biraz daha tecrübe kazanma sonrası bunlara girişilmesi daha akıllıca olur. Tabi piyasada bu uçakların yarı ölçekli halleri için pek çok plan ve ARF model var, burada da tekerleklerin yerleri değiştiriliyor ve modeller de biraz daha "evcil" hale geliyorlar

Tabi bu arada eklemek gereken bir şey var, bazı arkadaşlarımız model inşaatına "daha düşük maliyetli" olacağı için girmek istiyorlar. Böyle bir beklenti, en azından ucu warbird modellerine kadar gidecek uzun bir yolculuk için, pek doğru değil. Çoğu zaman kendi yaptığmız modeller bugünün koşullarında piyasada hazır olarak, ARF yada RTF diye geçen modellere göre daha pahalıya mal olur (balsa-kontraplak inşaattan bahsediyorum). sizin tekil bir tüketici olarak gerekli malzemelere ulaştığınız fiyat ile haftada bilmem kaç yüz tane model çıkartan uzakdoğudaki bir model fabrikasının o malzemelere ulaşma maliyeti karşılaştırılamaz bile. İşgücü onlar için zaten (malesef) bedavadan biraz daha pahalı, sonuç olarak, aynı boyut ve özellikteki bir warbirdü kendiniz yaptığınız zaman ARF olanına göre çok daha maliyetli olacaktır. O yüzden, yola çıkarken bunu bilmekte fayda vardır. Bugün oldukça az sayıda kalan "model inşaatçıları" daha ucuza geldiği için değil, inşaattan keyif aldıkları için, ve hazır modeller o veya bu nedenle onları tatmin etmediği için bu yolu seçiyorlar. ARF piyasasıın genişleyip ucuzlaması "mecburiyetten" inşaat yapan (aslında istediği tek şey modeli uçurmak olan) modelci ile inşaattan da en az uçurmak kadar keyif alan modelcilerin net bir şekilde ayrıştırılabilmesini sağladı Buarada yanlış anlaşılmak istemem, bu iyidir bu kötüdür gibi bir şey söylemiyorum, bu tamamen kişisel tercihtir, zevktir, yargılanabilecek bir şey değildir.


Gelelim olayın ikinci kısmına, yani pilotaja:

Aynı inşaatta bahsettiğim gibi, warbirdler pilotaj olarak da ileri seviyede modellerdir. Genelde ağırdırlar, kanat yüklemeleri fazladır, hızlı uçmaları gerekir, stall karakterleri tatsızdır, ısırırlar, pilotun her daim "uçağın önünde" olması gerekir. Warbirdler spor veya 3D uçakların alsa yapamayacakları hareketleri yapabilirler, çoğu zaman bu hareketler istemsiz gelişir ve sonu acı olur. Pilotun bu seviyeye gelene kadar kademe kademe "pişmesi" gerekir. Aynı inşaattaki kademeler gibi, eğitim uçağı, sonrasında bir spor model, sonrasında kuyruk tekerlekli bir ölçekli model şeklinde ilerleyerek gittikçe daha hızlı, daha ağır ve daha karmaşık (flaplar, açılır kapanır iniş takımları vb) uçakları uçurabilmeyi öğrenmesi, ve zor durumlara düşüldüğünde ne yapması gerektiğini ğrenmesi, refleks haline getirmesi gerekir. Bana göre bir warbird modeli en erken olsa 3. uçak olmalı, o da ancak "yarı ölçekli" bir model ise. Küçük köpük uçakları bu listeye dahil etmiyorum buarada.

Modelci inşaattan keyif alıyor olsa bile belli aşamalardaki "pilotaj eğitimleri" ARF modellerle yapılabilir, emeğinizi riske atmadan bazı becerileri hazır modeller üzerinde kazanmak gayet mantıklı bir hareket olur. Ben de gerek pilotaj tecrübesi için gerekse de çeşitli "yeni" ekipman denemek için uzun emekler harcayıp yaptığım modeller yerine hazır ARF modelleri kullanmışımdır defalarca...

Ve son olarak yapım ile (ve yeri geldiğinde pilotaj ile) ilgili detayları nereden bulabileceğinize... Emre diğer başlıkta warbird konularının listelendiği sayfanın adresini vermiş, burada paylaşılmış çeşitli konular var. Ben kendi konularımı ele alarak şunu söyleyebilirim, paylaştığım bilgiler pek çok ileri seviye teknikleri içeriyor, 3D yazıcı kullanımı, kompozit üretimler vb. ama aynı zamanda temel inşaat teknikleri hakkında da bolca bilgi var, mutlaka faydalı olacaktır diye umuyorum. Önemli olan o satır aralarını yakalayabilmek

Eğer ingilizce biliyorsanız yabancı forumları tarayabilirsiniz, hatta bol miktarda eğitici dökümana ulaşmanız da kolay olacaktır (bilgi çağındayız değil mi )
Ayrıca belli markaların inşaat klavuzlarını da internetten indirip sanki hayali olarak o modeli yaparmış gibi okuyarak, resimlere bakarak da birhayli bilgi edinmek, püf noktaları öğrenmeniz mümkün olacaktır. Ama en nihayetinde en iyi öğrenme okuyup gördüğünüz şeyleri bizzat uygulamak olacaktır.

Bu konu aşağıdaki mesaj taşınarak Yönetim tarafından açılmıştır.

Bu LİNKİ görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol

 

[Mehmet Kucuksari]

Ellerine sağlık @Özgür Evren Varol hocam harika bir yazı olmuş